İtalya'nın en büyük tırmanış bahçelerinden birisi olan Finale için Aykut Türem tarafından hazırlanmış mini bir rehber. Bölge hakkındaki birkaç önemli detayı içeren ve size genel hakkına fikir verebilecek bir yazı.
Finale - Monte Sordo Bölgesi - (Foto: Emiliano Cogliati)Finale Ligure, Kuzey İtalya’nın güney kıyılarında, Genova’dan Nice’e doğru devam eden kıyı şeridi üzerinde bulunan oldukça güzel bir sayfiye kasabası. Fransız rivierası Côte D'azur’un (mavi kıyı) İtalya tarafı sayılabilir. Bu yüzden İtalyan Rivieresı olarak ta adlandırılmakta.
Ancak neredeyse her Avrupalı tırmanıcı için Finale ismi çok başka bir anlam taşımakta. Tırmanıcılar için Finale ismi, Finale Ligure sahil kasabasından başlayarak içerilere doğru devam eden vadi sistemlerinde bulunan bir sürü irili ufaklı tırmanış alanının birleşmesi ile oluşmuş dev bir tırmanış bahçesi anlamına gelmekte. Deniz kenarından başlayarak içerideki yaylalara kadar her alana yayılmış olan bu irili ufaklı tırmanış alanları belki de Avrupa’nın en büyük tırmanış bahçelerinden birini yaratır.
Tüm bunların merkezinde ise, kıyıdan biraz içeride bulunan ve halen orijinalliğini koruyan küçük bir ortaçağ kasabası olarak Finalborgo bulunmakta.
Finalborgo, halen eski evleri ve surları ayakta kalmış, 17. yüzyıldan kalma tarihi bir kasaba. Kasabanın ana meydanı (Piazza Garibaldi) ve meydandaki bar (Bar Centrale) tırmanıcıların buluşma alanı.
Zaten bu ufacık kasabaya girip, sağda solda bulunan ve tırmanış malzemesi satan dükkanları görünce durumu biraz kavrıyorsunuz.
Tüm tırmanış bölgeleri ise Finalborgo merkezde kalacak şekilde dağılmış durumda. Farklı karakterlerde ve yapıda birçok bahçe mevcut. Rota ve bölge sayısı o kadar çok ki, bir rehber kitap olmadan kaybolmak içten bile değil.
Finalborgo - (Foto: Aykut Türem)Bu yazıda elimden geldiğince, bu zamana kadar Finale’de neler yaptığıma, neler tırmandığıma değil, bir gün Finale’ye tırmanmaya giderseniz işinizi kolaylaştırcak birkaç ince detaya çok uzatmamaya gayret göstererek değinmeye çalışacağım.
Hoşunuza gidebileceğine inandığım tırmanış alanlarından ve bunun dışında görülmesi gerektiğini düşündüğüm mekanlardan da bir miktar bahsedeceğim.
Aşama aşama gider isek;
Ulaşım
İtalya’ya ulaşım için alternatifler çok fazla, ama maliyet / performans açısından değerlendirdiğim vakit Kuzey İtalya’ya uçan herhangi bir ucuz maliyetli havayolu firması (LCC- low cost carrier) tercih edilebilir.
Milano’ya çok yakın bir havalimanı olan Bergamo – Orio Al Serio Havalimanına uçan My Air bunlardan birisi. (www.myair.com) Bunun dışında Pegasus’ta yılın bazı zamanları Roma ve Parma şehirlerine uçuşları bulunmakta. Şayet Myair ile uçup Orio al Serio havalimanına gitmeyi seçerseniz, burası Milano’ya 49 km. uzaklıkta. Milano – Finale Ligure arası ise 255 km. Bergamo havalimanından tren yada kiralık bir araç ile Finale'ye ulaşabilirsiniz.
Ben şahsen araç kiralamanızı tavsiye ederim. Fiyatlar baştan yüksek görünse de aşağı yukarı her Avrupa tırmanış bahçesinde olduğu gibi, Finale’de de altınızda arabanız yoksa, bolca zaman sahibi olmalı ve uzun mesafeleri yürümeyi göze almalısınız.
Şunu da belirtmem gerekir ki bugüne kadar Avrupa’da ziyaret ettiğim aşağı yukarı her tırmanış bölgesi için rehber kitaplarda yol tarifleri şu şekilde başlar “ Araba parkından X patikasını takip ederek...”
Bu yüzden Finale’ye araba ile gitmenizi tavsiye ediyorum. Araba kiralamak İtalya’da çok kişilik bir tırmanış ekibi iseniz en hesaplı yollardan birisi. Havalimanında tüm büyük kiralama firmalarının ofisi mevcut. Ancak bazılarında, örneğin Hertz’ de uluslararası ehliyet zorunluluğu var. Ayrıca aşağı yukarı tüm araç kiralama firmalarının ön ödemeli kiralamalarda ciddi indirimler yaptığını bilmenizde yarar var.
Tren için ise İtalya’nın devlet demiryolları firması Trenitalia her sınıfta trenleri mevcut.
Çok konforlu ve hızlı Eurostar’dan tutun, konarak göçerek komik fiyatlara Finale’ye 3 aktarma ile varabileceğiniz Interregionale trenlere kadar her tip tren mevcut.
Tren opsiyonu ile gidecekseniz mutlaka www.trenitalia.it adresini inceleyin.
Araba ile gidecekseniz ise, boşa karayolu haritası edinmenize gerek yok. www.viamichelin.com adresi, çıkış ve varış noktalarını girdiğinizde çok detaylı yol tarifleri verebilmekte ve bunları aracın kilometre saatini dikkatli takip ederek uygularsanız, Avrupa’da her yeri elinizle koymuş gibi bulabiliyorsunuz. Navigasyon sistemi olan bir araba kiralamak ise çok rahat olsa da bence gereksiz ve maliyetli.
Konaklama
Finale'ye ulaştıktan sonra birkaç konaklama alternatifi var. Ancak özellikle deniz sezonunda Finale’ye giderseniz konaklama konusunda sıkıntı yaşayabilirsiniz. Zaten yazın oldukça sıcak olan Finale için en uygun tırmanış sezonu ilkbahar ve sonbahar. Hem de deniz sezonunun ölü olması sebebiyle de konaklama sorunsuz.
Aracınız varsa ben Le Mania yaylasında bulunan San Marco Kampingi şiddetle öneririm. Fiyatlar çok makul, arabanızı kiraladığınız çim alana park edip, hemen yanına çadırınızı kurabilirsiniz. Kampingin banyo ve tuvaletleri değme otele taş çıkartacak kadar düzgün ve temiz. En son 2006 Aralık ayında gittiğimde hava oldukça soğuk, Finale tırmanıcılar dışında kimseyi barındırmadığı halde, Kamping açık, duş, tuvalet ve mutfakta sıcak su mevcuttu. Bunun dışında yaklaşık olarak her bütçeye uygun oteller var ama bunlardan en keyiflisi Finalborgo’nun surlarının hemen yanında bulunan Vecchie Mura oteli. Tüm yıl boyunca da açık bir otel. Bunun dışında birçok alternatif var. Kapıda kalmanız çok olası değil, oraya gidip hoşunuza giden bir yer ayarlayıp kalmanızda çok olası.
İtalyanca’nız var ise bir başka alternatif ise yerel halktan kiralık oda verenlerden faydalanmanız. Benim birkaç kez konakladığım Orco Feglino’da bulunan yaşlı bir amcamız vardı. Tüm evindeki odaları tırmanıcı ve tatilcilere kiralayan çok şeker ve hoş sohbet bir İtalyan’dı kendisi. Fiyatlar görece komik (en son oda geceliği 9 € idi), odalar ise temiz sayılabilir ve şahsi duş genelde mevcut. Bu şekilde evlerini kiralayan birçok kişi bulabilirsiniz, ben maalesef yaşlı amcamızın kontak bilgilerini bulamadım.
En ucuz alternatif ise her zaman olduğu gibi çadır. Normalde bölgede, birçok Avrupa tırmanış bahçesinde olduğu gibi, neredeyse her yerde kamp yapmak yasak. Ancak Monte Cucco bölgesinin hemen altında bulunan alan, bölgeye çok yakın olan pizzacının şahsi arazisi ve burada kamp atılmasına izin veriyor. Ama çok keyifsiz bir kamp alanı olduğunu belirtmem lazım.
Yeme – İçme
Market, şurada, bakkal burada gibi komik cümleler yazmayacağım, sadece birkaç önerim olacak, şiddetle denemenizi tavsiye ediyorum.
Sotto il Santo: Finalborgo meydanında (Piazza Garibaldi) bulunan küçük bir spagettici Sotto il Santo. Azizin altında manasına geliyor, sanırım hemen giriş kapısının üstünde bulunan aziz gravürü sebebiyle bu ismi almış. Çok küçük bir dükkan, kışın içeride yemek için sıra bekleyebilirsiniz, hava güzel olduğunda ise Finalborgo meydanına yerleştirdikleri masalarda yiyebiliyorsunuz.
Şu ana kadar yediğim en güzel spagettileri yapmaktalar. Sadece spagetti türünü ve onlarca farklı sos arasından sosunuzu seçiyorsunuz ve Finalborgo meydanında bulunan masalarda spagettinizi yiyorsunuz. 3 farklı İtalyan arkadaşım buraya 10 üzerinden 8 ve 9 civarı notlar verdiler. Ben ise 10 verdim, yani daha güzelini yemedim.
Piazza Garibaldi, 6
Telefon: 00 (39) 019.680087
Il Portico: Tipik bir Akdeniz tavernası, her şey hesap da dahil olmak üzere fiks. (ücret 50 € idi en son). Yerinize oturuyorsunuz, “evet efendim başlıyoruz“diyorlar ve o vakitten kapanışa kadar önünüze bir şeyler geliyor sürekli. Şarapları kendi imalatları şişeler boşaldıkça yenileniyor. Gitmeden rezervasyon yaptırmakta fayda var.
Via San Rocco, 22
17024 - Orco Feglino (SV) İtalya
Telefon: 00 (39) 019.699207
Focaccia: Genova bölgesinin kendine has bir atıştırmalığı. Bir nevi kare kesilmiş malzemesi olmayan pizza gibi. Fırından yeni çıktığında müthiş güzel oluyor tadı. Finalborgo'daki tarihi fırında süper yapıyorlar, öğlen yemeği olarak müthiş, ama biz genelde öğlen yemeği olarak alıp, sabahtan rota altına giderken bitiriyorduk.
Rotalar ve Bölgeler
Hangi bölgede tırmanırsanız tırmanın Finale’de dikkat etmeniz gereken en önemli nokta rotanın hangi tarihte açıldığı. Şayet rota spor tırmanışın buralarda patladığı 80-90 yılları arasında açıldıysa, aşırı dikkatli olmanızı tavsiye ederim.
Çünkü rota ya ilk olarak sikke ve geleneksel malzeme ile çıkılmıştır ve sonradan boltlanmıştır ya da o dönemin boltlama standartları ile açılmıştır.
Her iki durumda da bolt araları fantastik derecelerde açık olabilir. (Özellikle ilk seçenek için)
Ve dereceler kesinlikle modern rotalara göre serttir.
90 dan sonra açılmış rotalar iyide olabilir kötüde, bu yüzden bir tırmanış rehberi edinmek çok faydalı. Rotaya girmeden yüksekliği bolt sayısı ile karşılaştırıp, buna birde açılış tarihini eklerseniz, rota karakteri hakkında fikir sahibi olursunuz.
Rehber kitap olarak:
Benim kitaplığımda Andrea GALLO’nun Finale – Y2K kitabı mevcut, bunun dışında www.coronn.com adresinde satılan online rehberlerden satın alabilirsiniz. Sitede aşağı yukarı her Avrupa tırmanış bahçesi için rehberler mevcut ama finale için bazı bölgelerde ciddi boşluklar olduğunu bilmenizde yarar var. Ayrıca bildiğim kadarıyla Andrea GALLO Finale - Y2K rehberini güncelleyerek bu yıl içinde Finale 007 adıyla piyasaya sundu ancak elimde olmadığı için hakkında net bir bilgi veremiyorum. Fakat 2000 senesinden sonra açılmış birçok bölge açısından eksikleri kapatacaktır diye düşünüyorum.
Rehber kitaplarda zorluk için ağırlıklı olarak Fransız derecelendirme sistemi kullanılıyor.
Bölge olarak kesinlikle tavsiye edeceğim bir kaç yer var.
Roca di Perti
Tek dezavantajı otoban gürültüsü olan devasa büyük bir bölge Roca di Perti. Finale’ye giden insanlara sorarsanız bu bölgeyi çok beğenmeyebilirler ancak ben kendi içerisinde çok farklı karakterlerde ve fazla sayıda alt bölgeyi barındırması sebebiyle çok seviyorum bu bölgeyi.
Her telden rota ve birbirinden farklı 12 alt bölge mevcut ve kaya yapısı bölgeden bölgeye farklılık gösterebiliyor. Benim özellikle en beğendiğim kısmı ise Ombre Blu, özellikle Ti Frugo nel Frigo (VII+ / VIII- ) rotasını mutlaka deneyin.
Caprazoppa
Deniz manzaralı çok küçük bir bölge Caprazoppa ama alt sektördeki küçücük mağara sektörü çok eğlenceli yapıyor. Hayatımda gördüğüm en kolay tavan rotalarından biri olan Flauto di Vertebre rotası (7a+ / VIII+) burada.
Monte Sordo
Wolfgang Gullich’in ilk görüşte serbest solo tırmandığı Il Pescecane (köpek balığı) rotasının bulunduğu sektör tarihi bir anıt gibi. Slyvester, Il Portale gibi klasik rotalar var ve hepsi insancıl sertliklerde (VIII- / VIII+ arası).
Slyvester rotasını belki de Wolfgang Gullich’in resimlendiği meşhur tavan etabından hatırlayabilirsiniz. Wolfgang tavanda asılı iken üzerindeki tişörtün sırtında “Fight Gravity” (yerçekimi ile savaş) baskısı vardır. Mutlaka uğrayın.
Il Portale - (Foto: Emiliano Cogliati)Alla Grotta (Ivy’nin mağarası)
Tepesi ve bir yanı hafif açık silindir şeklinde ilginç forma sahip bir mağara Alla Grotta. Mağaranın içine, yani rotaların dibine ya tabanına ulaşan dar bir mağara koridorundan oluşan yolu izleyerek yahut da tepesinden veya yanından ip inişi yaparak ulaşabilirsiniz. Tüm rotalar aşağı yukarı mağaranın içinde ve çok eğlenceli gözüküyorlar. Sadece bir ikisini deneme fırsatım olabildi ve bunlardan biri Rank Xerox bu zamana kadar ilk görüşte çıktığım en rahat 6c+ (VIII-) zorluğundaki rota idi. Çünkü tutuşlarda zorluktan ziyade mağaradaki diğer tırmandığım rotalar gibi salt endurans ve doğru ayak tekniği kullanmaya dayanıyor.
Capo Noli
Deniz kenarında çok hoş bir yer Capo Noli. Ana bölge L’Pilastri, burada birçok tek ve çift ip boyluk rotalar mevcut. Arabanızı hemen sahil yolu kenarında bulunan ceplere park edip, rotaların altına önce bir ip inişi, akabinde ise kısa bir traversle ulaşıyorsunuz. Bölgede aynı zamanda 400 metrelik boltla döşenmiş bir travers te mevcut (In Scıo Bolesomme)
Diğer bir ana bölge ise Capo Noli karayolu tünelinin hemen yanındaki Nolitudine. Bu bölgede değinilmesi gereken en kayda değer rota ise, tüm bölgeyi yan geçen Y2K isimli travers. Bu traversi farklı kılan ise 1500 metre uzunluğunda, ipsiz ve çok boşluklu bir travers olması. Açıkçası bu traversi hiç denemedim ama rehber kitapta iyi bir yüzücü ve düşücü?? olmanız gerektiği yazmakta.
Capo Noli - (Foto: Aykut Türem)Finale ile ilgili düşebileceğim son genel not ise şu şekilde;
Çok fazla spor tırmanış ağırlıklı tırmanmamaya çalışsam da hatırı sayılabilecek kadar spor tırmanış bahçesi görme şansım oldu. Bunlar arasında ise Finale, dar vadi sistemleri içinde sık bir bitki örtüsü ve buna eşlik eden dik yüzeyler ile farklı karakterli bir bölge. Kaya kalitesi ilk bakışta yanıltıcı görünse de gerçekte sizi şaşırtabilecek kadar kaliteli bir çok bölge mevcut.
Kısaca eğer imkanınız olursa, gidip görmenizi tavsiye ediyorum.