Latif Osman Çıkıgil ve Keşiştepe'de Yeni Rota

"Dağcılık gösteriş sporu değildir. Dağlara, şehirde anlatılacak konu olsun ve modadır diye çıkma. Orada temiz ruh, kuvvet, büyüklük, neşe ve insanlık ara."

Latif Osman Çıkıgil

Osmanlı Devletinin, 1. Dünya savaşı yıllarında dağcılık sporuna askeri amaçlı ilgi ve girişimlerinden sonra Türkiye’de bilinen ilk dağcılık hareketleri 1924 yılında Albay Cemil Cahit ve arkadaşlarının Erciyes tırmanışlarıyla başlar. 1925 yılında, Osman Şevki Bey, Bursa’ya gelerek Keşiş Dağı'nın Cumhuriyet yıllarında bilinen ilk çıkışını yapar ve sonra dağa Uludağ ismi verilir. 1927 yılı yaz aylarında Dr. Georg Künne, Dr. Wilhelm Martin ve eşi Marianne'den oluşan ekip ile beraber Demirkazık Köyü'nden Veli çavuşun da Demirkazık ilk Türk çıkışını yaptığı bilinmektedir. 1928 yılında, 3 yabancının Erciyes’in doğu ve batı zirvelerine birer defter bırakmaları Kayseri’den birçok kişinin Erciyes'e çıkmasını teşvik etmiştir. Yine 1928 yılında Eğirdir dağ talimgahında askeri amaçlı dağcılık eğitimleri verilmiş olup Türk Dağcılık Cemiyeti adı altında ilk dağcılık örgütü kurulmuştur.

1933 yılı ocak ayında; Galatasaray lisesinden birkaç Fransız öğretmenin, Uludağ’a ilk kış çıkışlarından sonra, çıkışın Bursa ve İstanbul gazetelerinde oldukça fazla yer bulmasıyla, ülkemizde ilk dağcılık kulüpleri kurulmaya başlar. Aynı yıl İstanbul’da Türk yürüyüşçülük, dağcılık ve kış sporları kulübü ve Bursa dağcılık kulübü kurulmuştur. 1935 yılında Dağcılık ve Binicilik Federasyonu adı altında ilk federasyon kurulmuştur. Daha sonra 1936 yılında Kış olimpiyatlarına katılabilmek için Dağcılık ve Kış Sporları Federasyonu olarak adı değiştirilmiştir. 1939 yılında Dağcılık ve Kış Sporları Federasyonu yasal bir kuruluş haline gelmiştir ve başkanlığına Latif Osman Çıkıgil getirilmiştir.

Latif Osman Çıkıgil, 21 mayıs 1909 tarihinde İstanbul’da doğdu. Cumhuriyetin ilk yıllarında yurtdışına yüksek öğrenime gönderilen öğrenciler arasında bulunan Çıkıgil, 1928 – 1934 yılları arasında Almanya’da bulunduğu dönemde dağcılık sporuyla ilgilendi ve yüksek makine mühendisi olarak yurda döndü. Yurda döndükten sonra Latif Osman Çıkıgil’in 1938 yılında Erciyes dağı tırmanışı bilinmektedir.

Dağcılık ve Kış Sporları Federasyonu başkanlığına geldikten sonra Çıkıgil’in girişimleriyle eğitmenlik eğitimleri düzenlenmiştir. 1939 kışında, 18 bölgeden katılan spor eğitmenlerine Uludağ’da kış dağcılık eğitimleri, 20 Mayıs ve 10 Haziran 1940 tarihleri arasında, Eğirdir dağ talimgahında kaya tırmanış eğitimleri verilmiştir. Yine Çıkıgil’in girişimleriyle 1941 yılı ağustos ayında Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü'nün düzenlediği ilk organize tırmanışlar gerçekleştirilerek, Erciyes ve Bolkar dağlarında tırmanışlar gerçekleşmiştir.

Latif Osman Çıkıgil

Latif Osman Çıkıgil Erciyes zirvede

Latif Osman Çıkıgil ve Muvaffak Uyanık’ın çabalarıyla 31 Temmuz 1944 tarihinde Erciyes Buzul Yaylası'nda ilk sivil dağcılık kursu açılmıştır. Kursa katılanların büyük çoğunluğu daha önce kayak sporuyla uğraşanlardan oluşmaktadır. Bu kursta katılımcılara kaya ve buzul tırmanış eğitimleri verilmiştir. Kurs bitiminde katılımcılarla birlikte Erciyes buzuldan zirve çıkışı yapılıp, Tekir yaylaya inilerek tırmanış tamamlanmıştır. Açılan bu ilk dağcılık kursunda Latif Osman Çıkıgil, Muvaffak Uyanık ve Asım Kurt eğitmen olarak bulunmuşlardır. 1948 yılında federasyon tarafından Cilo ve Sat dağlarında tırmanışlar düzenlenmiş ve faaliyet kapsamında Reşko zirvesine çıkılmıştır. Tırmanışı gerçekleştirenler arasında yine Latif Osman Çıkıgil, Muvaffak Uyanık ve Asım Kurt isimleri ön plana çıkmaktadır.

1966 yılında Dağcılık ve Kayak branşlarının birbirinden ayrılmasıyla Türkiye Dağcılık Federasyonu kurulmuş ve başkanlığına Latif Osman Çıkıgil gelmiştir. 1966 ve 1973 yılları arasında federasyon başkanlığı yapmış olan Çıkıgil’in girişimleriyle 1969'da Avusturya ve Almanya dağcılarıyla birlikte Cilo’larda ve Ağrı Dağı'nda ortak tırmanışlar gerçekleştirildi.

İlk dağcılık kursumuzdan bir resim

Latif Osman Çıkıgil rotası

Dağcılık Federasyonu yönetiminde bulunduğu yıllarda dağcılık eğitimlerine önem veren Çıkıgil’in mesleki ve sportif anlamda çevirisini yaptığı kitaplar ve kendi kaleminden kitapları mevcuttur. 1940 yılında basımı yapılmış Kayak Sporu adlı ve Dağcılık Eğitim Planı Kaya Tırmanışları adlı 2 özgün kitabı vardır. Ayrıca Günter Sturm & Fritz Zinti’nin Kaya Tırmanma Teknikleri adlı kitabının çevirisi 1986 yılında Anadolu Dağcılar Birliği tarafından bastırılmıştır. Yurt içinde ve dışında düzenlenen konferanslara dağcılıkla ilgili bildiriler sunan Latif Osman Çıkıgil, 1985 yılında vefat etmeden önce Ankara Dağcılık ve Kış Sporları Derneği Üyesi, Anadolu Dağcılar Birliği Şeref Üyesi, İstanbul Boğaziçi Üniversitesi Dağcılık Kulübü Şeref Üyesi ve Avusturya Dağcılık Örgütü Seksiyonlarından Viyana'daki Edelweiss Seksiyonu Senyör Üyesi idi.

Keşiştepe’de 2012 kışında gözümüze kestirdiğimiz çıkılmamış bir hat, yeni bir rota!

İşte o rota için yine Keşiştepe’deyiz. Latif Osman Çıkıgil için!

Haftalardır devam eden lodos, klasik Uludağ havası, değişen birşey yok. Bu hafta yine sert rüzgarla beraber kar çukuruna doğru yükseliyoruz Bülent Aktaş, İsmet Emir ve ben. Rüzgara rağmen, hava açık, zemin de iyi sayılır, kar oturmuş. Kar çukuru girişinde sıcak kahvelerin ardından malzeme kuşanıp, İsmet’i de aşağıya doğru uğurladıktan sonra rotanın altına doğru yükseldik. Rota girişine kadar kar iyi sayılır, batmıyoruz. Çanağın sol kısımında, Diamond rotasının solundaki kaya kütlesinin solundan yükselip kaya kütlesinin üzerine çıkıyoruz. Karşıdan bakınca görece rahat bir sete benzeyen bu kısım, yukarıdan akan kar yüzünden dik bir kar yüzüne dönüşmüş.

İlk ip boyu girişinde Serkan

Bülent tırmanırken

Set boyunca sağa doğru 20 metre kadar 1 ip boyu yan geçip, daha sonra 2. ip boyunu yukarı 55 metre miks bir etapla zirve sırtına bağlıyoruz. Keşiştepe’nin çürük sayılacak kaya yapısına karşın 2. ip boyu görece sağlam kaya ve emniyet imkanı sunuyor. Bu ip boyunun ve rotanın kilidi sayılabilecek son miks etapta, sağlam çakılmış bir profil sikke bırakıp, kuvvetli rüzgarla sarsılarak Latif Osman Çıkıgil ile beraber Keşiştepe zirvesine kendimizi attık. Rotaya "zor eksi" ve “Latif Osman Çıkıgil” dedik.

İkinci ip boyu miks etaplarda Bülent

Rota biterken

Rota: Latif Osman Çıkıgil
Ekip: Bülent Aktaş, Serkan Ertem
İp Boyları:
1.ip 20 metre 60 derece kar
2.ip 55 metre M3, 45-50 derece kar

Ülkemiz dağcılığına hizmet eden niceleri var; kimilerinin adı unutulmuş, kimileri hafızalarda!

Serkan Ertem
19 şubat 2013 / BURSA

Referanslar:

1. Dağlarımız / Muvaffak Uyanık

2. Milliyet gazetesi arşivi

3. 1933 Bursa Dağcılık Kulübü arşivi