Daha evvel ülkemizde geleneksel kaya tırmanışında, bir bölgeyi bu denli detaylı ele alan bir rehber kitap yazıldı mı bilmiyorum ama benim açımdan Yılmaz Sevgül’ün yeni yayınladığı Antalya Geleneksel Kaya Tırmanış Rehberi, bu alanda birkaç ilki gerçekleştirdi.
Antalya’da geleneksel kaya tırmanmaya ilk olarak 2010 senesinde gittim. Bu zamana kadar gitmemiş olduğuma da inanamadan, bir birinden güzel geleneksel hatlar tırmanmış olarak geri döndüm. Bu güzel tırmanış tecrübesi Antalya’nın geleneksel kaya tırmanışı adına taşıdığı potansiyeli görmek adına fikir vericiydi. Ama aslında edindiğim bu fikrin sahip olduğu potansiyeli anlamak adına ne denli eksik olduğunu Yılmaz Sevgül’ün rehber kitabını elime aldığımda daha iyi anladım.
Bu kitap aynı zamanda, başta Yılmaz Sevgül olmak üzere birçok değerli tırmanıcının Antalya kayalarında bıraktıkları geleneksel rotaların ve emeklerinin müthiş bir dökümü idi. Özellikle Yılmaz’ın 1994 senesinde Antalya’ya yerleşmesinden bu yana, geleneksel tırmanış adına biriktirdiği 18 yıllık bu emeği kitaba kısaca göz atınca kolayca anlayabiliyorsunuz.
Antalya’da bulunan sportif(boltlu) kaya tırmanış rotalarının bir dökümü Öztürk Kayıkçı’nın 2006 da ilk basımını yaptığı ve şu an 4. Baskısı yayında olan Antalya Kaya Tırmanış Rehberi sayesinde hep elimizde oldu. (2003 basımı Türkiye Kaya Tırmanış Rotaları- Öztürk Kayıkçı-Doğan Palut rehber kitabı ile öncesinde de elimizde kaynak vardı.) Bu dev çalışma da aslında başkaca bir yazı konusu, şimdilik pas geçiyorum.
Peki ya Antalyadaki Geleneksel Kaya Tırmanış Rotaları? İşte onlar bu zamana kadar bölük pörçük, bazısı yayınlanmış, bazısı ise yayınlanmamış olarak durmaktaydı. Biz de tirmanis.org olarak yayın hayatında olduğumuz son 4.5 yıldır elimizden geldiğince yeni rotaları yayınlayarak kayıt altına alınmasına destek olmaya çalıştık.
Rehberden birkaç seçme fotoğraf
Yılmaz Sevgül Çatlak Rotasında (VII+) - (Foto: Serkan Küçük)
Yılmaz Sevgül Kuzey Rotasında (VI+) - (Foto: Serkan Küçük)
Güray Ekici Babalar ve Oğullar Rotasında - (Foto: Semih Ulusu)Ta ki bugüne kadar.
Artık bu rotalar ve daha fazlası bir rehber kitap olarak elimizde, hem de oldukça kaliteli, dünya standartlarını yakalamış bir şekilde.
Bu rehber kitabın benim dikkatimi çeken en önemli artıları ise;
1-Risk Dereceleri: Geleneksel Kaya tırmanış rotaları için çok önemli bulduğum Risk Dereceleri bu kitapta yer verilmiş, yani rotalar için R dereceleri tanımlanmış. Avrupa’dan aşina olduğumuz bu derece sisteminin Amerika’da da yaygın kullanılan farklı bir varyasyonu da mevcut. Rotanın teknik zorluğu yanında ek olarak verilen bu derece, rotanın taşıdığı riski emniyet imkanları ve potansiyel düşüşlerin riskine göre kapalı bir skala içinde R1 den R6 kadar tanımlar. Skala limitli olduğu için tanımlamalar nettir. Bu kitapla tırmanmaya giderseniz rotalara girmeden önce mutlaka risk derecesine bakın çünkü aynı teknik zorluktaki iki geleneksel rotadan biri diğerinden daha fazla riskli olabilir.
2- Hem çizim hem de fotoğraf üzerinde rota hatlarının tanımlanması: Fotoğraf üzerine çizilmiş rota hatları genel rota çizgisini çok daha kolay bulmaya yardımcı olurken, detay çizimler fotoğraf üzerinden göremeyeceğimiz detayları ve rota bilgilerini (yüzey şekilleri, sabit malzemeler vb.) içermekte.
Rehberden birkaç çizim örneği
Panik kayası çizim - (Yılmaz Sevgül Arşivi)
Sinema Perdesi Çizim - (Yılmaz Sevgül Arşivi)
Örnek Kroki - (Yılmaz Sevgül Arşivi)Yılmaz’ın bu kitabı hazırlama sürecini bir şekilde uzaktan da olsa izleme şansım oldu. En çok takdir ettiğim hususlardan birisi, bunca rotası ve emeği yanında, kitabı hazırlama sürecince, açık ve gelişimci olması. Geleneksel tırmanan birçok değerli insanın, bir geleneksel kaya tırmanış rehberi sizce nasıl olmalı hususunda fikirlerini aldı, birçok yabancı rehber kitap inceledi. Ortak bir standartla dünyayı yakalamaya gayret etti. Sonuçta ortaya güzel bir eser çıktı ve bu eserin yazarı ve baş emekçisi gelişime halen açık.
Az da olsa geleneksel tırmanmaktan hoşlanıyorsanız ya da bir şekilde denemek istiyorsanız elimizde bir hazine var. Kitabı alın, gidin ve tırmanın. Keyfini çıkarın.
Bundan sonrası ise biz tırmanıcılara düşmekte.
Çünkü her rehber kitap basıldığı gün aslında eskimiş sayılır ve tırmanışın doğası gereği değişmeye ve gelişmeye açıktır. Tırmandıkça, gördüğümüz eksiklikleri ve hataları Yılmaz’a ileterek bu eserin daha iyi bir yere gitmesi ise biz tırmanıcıların boynunun borcudur.
Sevgili Yılmaz ve gıyabında emeği geçen herkes, ellerinize sağlık.
Aykut Türem, tirmanis.org @2013
SİVRİ DAĞDA GELENEKSEL TIRMANIŞ from Yılmaz Sevgül on Vimeo.